Η απόφαση συνιστά σοβαρό πλήγμα στην υπόσχεση του Ρίσι Σούνακ να σταματήσει τις αφίξεις μεταναστών που φθάνουν παράτυπα με μικρά σκάφη από την Ευρώπη στη νότια ακτή της Βρετανίας.
Οι πέντε δικαστές του δικαστηρίου υποστήριξαν ομόφωνα την απόφαση του Εφετείου ότι η πολιτική ήταν παράνομη λόγω του "πραγματικού κινδύνου" ότι οι αιτούντες άσυλο που θα στέλνονταν στη Ρουάντα θα επέστρεφαν στη χώρα τους, όπου θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν "κακομεταχείριση" κατά παράβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Εκδίδοντας την ετυμηγορία, ο λόρδος Ριντ, πρόεδρος του δικαστηρίου, δήλωσε ότι οι δικαστές ήταν "ομόφωνα" της άποψης ότι το Εφετείο είχε "δικαίωμα" να καταλήξει σε αυτή την άποψη. "Πράγματι, αφού εξετάσαμε οι ίδιοι τα αποδεικτικά στοιχεία, συμφωνούμε με το συμπέρασμά τους", είπε.
Αποτελεί ένα σημαντικό πλήγμα για τον πρωθυπουργό Ρίσι Σούνακ, ο οποίος έχει καταστήσει το πρόγραμμα της Ρουάντα κεντρικό θέμα στην υπόσχεσή του να "σταματήσει τις βάρκες" αποτρέποντας τους μετανάστες από το να κάνουν περαιτέρω διελεύσεις.
Με το νόμο για την παράνομη μετανάστευση οι αρμόδιοι υπουργοί θα έχουν τη δυνατότητα να θέτουν υπό κράτηση τους μετανάστες που φτάνουν παράνομα στο Ηνωμένο Βασίλειο και να τους απελαύνουν σε μια τρίτη ασφαλή χώρα, όπως η Ρουάντα, ή πίσω στις πατρίδες τους.
Ο κ. Σούνακ δήλωσε ότι η κυβέρνηση θα εξετάσει τώρα τα επόμενα βήματά της.
"Αυτό δεν ήταν το αποτέλεσμα που θέλαμε, αλλά έχουμε περάσει τους τελευταίους μήνες σχεδιάζοντας για όλα τα ενδεχόμενα και παραμένουμε απόλυτα προσηλωμένοι στο να σταματήσουμε τις βάρκες", τόνισε.
"Είναι κρίσιμο ότι το Ανώτατο Δικαστήριο - όπως και το Εφετείο και το Ανώτατο Δικαστήριο πριν από αυτό - επιβεβαίωσε ότι η αρχή της αποστολής παράνομων μεταναστών σε ασφαλή τρίτη χώρα για την περαιτέρω διεκπεραίωση του αιτήματος τους είναι νόμιμη. Αυτό επιβεβαιώνει τη σαφή άποψη της κυβέρνησης από την αρχή", υπογράμμισε ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου.
“Ο Σούνακ πρόδωσε το έθνος”
Η απόφαση εκδόθηκε μία ημέρα αφότου η πρώην υπουργός Εσωτερικών Σουέλα Μπρέιβερμαν κατηγόρησε τον κ. Σούνακ ότι πρόδωσε το έθνος, υπαναχωρώντας από μια μυστική συμφωνία για την αγνόηση των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΑΔ).
Σε μια καυστική επιστολή αποχώρησης, η κ. Μπρέιβερμαν υποστήριξε ότι ο πρωθυπουργός απέφυγε "δύσκολες αποφάσεις" σχετικά με το πώς να "σταματήσει τις βάρκες". Είπε ότι μια ήττα στο Ανώτατο Δικαστήριο θα σήμαινε μια "χαμένη χρονιά μαζί με μια Νομοθετική Πράξη” και θα άφηνε την κυβέρνηση "πίσω στο μηδέν".
"Ακόμη χειρότερα, η μαγική σας σκέψη - θεωρώντας ότι μπορείτε να τα καταφέρετε με τη θέλησή σας χωρίς να αναστατώσετε την κοινή γνώμη - σήμαινε ότι δεν έχετε προετοιμάσει κανένα αξιόπιστο "Σχέδιο Β"", έγραψε η κ. Μπρέιβερμαν.
Ωστόσο, στο πλαίσιο ενός σχεδίου Β, οι υπουργοί αναμένεται να καταρτίσουν μια νέα συνθήκη για τη Ρουάντα, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για τις απελάσεις των αιτούντων άσυλο.
Πρόκειται για σειρά έκτακτων μέτρων που εξετάζονται αφού οι δικαστές επικύρωσαν την απόφαση του Εφετείου ότι η πολιτική αυτή είναι παράνομη λόγω του κινδύνου οι αιτούντες άσυλο που αποστέλλονται στη Ρουάντα να επιστραφούν στη χώρα τους και να αντιμετωπίσουν διώξεις κατά παράβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν οι παράνομοι μετανάστες να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν χρήση του νόμου δικαιωμάτων για να αποφύγουν την απομάκρυνση, τη θέσπιση νομοθεσίας για να θεωρηθεί η Ρουάντα ασφαλής χώρα και τη διεύρυνση του καταλόγου των "ασφαλών" χωρών. Ο κ. Σούνακ θα αντιμετωπίσει επίσης τις εκκλήσεις έως και 60 βουλευτών Τόρις που είναι εκτός κυβερνητικού σχήματος να εγκαταλείψει το Ηνωμένο Βασίλειο την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Οι πτήσεις προς τη Ρουάντα έχουν ανασταλεί από τον περασμένο Ιούνιο, όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου εξέδωσε προσωρινή διάταξη , με την οποία μπλοκάρεται η απέλαση των αιτούντων άσυλο μέχρι να κριθεί η νομιμότητα της πολιτικής αυτής από τα βρετανικά δικαστήρια.
Το "φτωχό" ιστορικό της Ρουάντα στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Κατά την έκδοση της ετυμηγορίας του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο λόρδος Ριντ ανέφερε τρεις βασικούς λόγους που είχε εντοπίσει το εφετείο, μεταξύ των οποίων είναι το "φτωχό" ιστορικό της Ρουάντα στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με "εξωδικαστικές εκτελέσεις, θανάτους υπό κράτηση, εξαφανίσεις και βασανιστήρια".
Δεύτερον, οι δικαστές είχαν στη διάθεσή τους τα αποδεικτικά στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, στοιχεία που τους έπεισαν ότι υπήρχαν "σοβαρά και χρόνια" προβλήματα στις διαδικασίες και τους θεσμούς της Ρουάντα για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου.
Ορισμένα από αυτά τα προβλήματα είναι η έλλειψη νομικής εκπροσώπησης για τους αιτούντες άσυλο, ο κίνδυνος οι δικαστές και οι δικηγόροι να μην ενεργούν ανεξάρτητα από την κυβέρνηση σε πολιτικά ευαίσθητες υποθέσεις και ένα εντελώς μη δοκιμασμένο δικαίωμα προσφυγής στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Οι δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου εντόπισαν επίσης ένα "εκπληκτικά υψηλό" ποσοστό απόρριψης αιτήσεων ασύλου από χώρες που βρίσκονται σε γνωστές ζώνες συγκρούσεων, όπως η Συρία, η Υεμένη και το Αφγανιστάν, από τις οποίες ενδέχεται να προέρχονται οι αιτούντες άσυλο που απομακρύνονται από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Τρίτον, ανέφεραν ότι η Ρουάντα απέτυχε πρόσφατα να συμμορφωθεί με τη ρητή δέσμευση σε μια συμφωνία για την υποδοχή αιτούντων άσυλο από το Ισραήλ ότι οι μετανάστες δεν θα επιστραφούν στις χώρες καταγωγής τους.
Σε μια περίληψη της απόφασής τους, οι ανώτατοι δικαστές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι "οι αλλαγές και η οικοδόμηση ικανοτήτων που απαιτούνται για την εξάλειψη αυτού του κινδύνου μπορεί να παρασχεθούν στο μέλλον, αλλά δεν αποδείχθηκε ότι ήταν σε ισχύ όταν έπρεπε να εξεταστεί η νομιμότητα της πολιτικής της Ρουάντα στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας".
Όπως αναμενόταν σε ανακοίνωσή της, η κυβέρνηση της Ρουάντα δήλωσε: "Διαφωνούμε με την απόφαση ότι η Ρουάντα δεν είναι ασφαλής τρίτη χώρα".
Τέλος ο Ένβερ Σόλομον, διευθύνων σύμβουλος του Συμβουλίου Προσφύγων, υπογράμμισε: "Αυτή είναι μια νίκη για τα δικαιώματα των ανδρών, των γυναικών και των παιδιών που απλά θέλουν να είναι ασφαλείς. Η κυβέρνηση θα πρέπει να επικεντρωθεί στη δημιουργία ενός λειτουργικού συστήματος ασύλου που επιτρέπει στους ανθρώπους που αναζητούν ασφάλεια στο Ηνωμένο Βασίλειο μια δίκαιη ακρόαση στο έδαφός μας και παρέχει ασφαλείς διαδρομές ώστε να μην χρειάζεται να κάνουν επικίνδυνα ταξίδια”.
