Οι δημιουργοί του είναι ο κινηματογραφιστής ιστορικός Dr Peter Ewer και ο John Irwin, οι οποίοι συνεργάστηκαν με την Επιτροπή Μνήμης Λήμνου-Καλλίπολης της Μελβούρνης για πολλούς μήνες ώστε να έχουμε το υπέροχο αποτέλεσμα.
Το ντοκιμαντέρ χρηματοδοτήθηκε μέσω του Προγράμματος Australian Government’s Saluting Their Service Commemorative Grants, και έχει διάρκεια 90 λεπτών.
Είναι βασισμένο σε συνεντεύξεις βετεράνων (130 ώρες συνεντεύξεων) από το προσωπικό αρχείο του Dr. Ewer, εμπλουτισμένο με περισσότερες συνεντεύξεις από το προσωπικό αρχείο του John Irwin καθώς και βίντεο και φωτογραφίες από άλλα Αρχεία ανά τον Κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της Πολιτειακής Βιβλιοθήκης Βικτώριας (State Library of Victoria).
Στην αφήγηση είναι ο διακεκριμένος δημοσιογράφος Barrie Cassidy, ο πατέρας του οποίου συμμετείχε στην εκστρατεία.
Καθηλωτική και συγκινητική ήταν η συμμετοχή των παρευρισκόμενων καθώς παρακολουθούσαν τις ιστορίες δέκα αντρών και γυναικών που μιλούσαν για το πώς βίωσαν ως νέοι την εκστρατεία και τους ανθρώπους της Ελλάδας.
Διηγούνται το θερμό καλωσόρισμα κατά την άφιξή τους στη χώρα, αλλά και την υποτυπώδη εκπαίδευση που έλαβαν καθώς και την ανοργάνωτη άμυνα που έπρεπε να υποστηρίξουν. Μιλούν για τον τρόμο κατά την γερμανική επίθεση, περιγράφουν τον χαμό των φίλων τους καθώς πολεμούσαν για την άμυνα της Ελλάδας και για το ότι έπρεπε να φανούν δυνατοί την ώρα της ταφής των συντρόφων τους.
Η γενναιότητα που επέδειξαν ήταν αξιοσημείωτη. Ένας βετεράνος θυμάται την ιστορία που του είπε ένας στρατιώτης Μαορί, που αν και τραυματισμένος από σφαίρες, παρ’ όλα αυτά συμμετείχε στην επιχείρηση οπισθοχώρησης των Συμμάχων στα Σφακιά της Κρήτης.
Μέρος του ντοκιμαντέρ λειτουργεί και ως αφιέρωμα στην υποδοχή και υποστήριξη που έλαβαν οι στρατιώτες από τους Έλληνες. Είτε είναι ένα καλωσόρισμα με ούζο στην Αθήνα και την κεντρική Ελλάδα είτε οι άμοιρες γυναίκες να τους προσφέρουν τρόφιμα καθώς οι στρατιώτες έστηναν τα καταφύγιά τους… Στη Μάνη, οι χωρικοί βοηθούσαν τους στρατιώτες να γλιτώσουν τη γερμανική αιχμαλωσία προσφέροντάς τους καταφύγιο και τροφή, με κίνδυνο της ζωής τους.
Επίσης, μαθαίνουμε για τη συμμετοχή των καθημερινών ανθρώπων στην υπεράσπιση της Κρήτης, κάτι που το πλήρωσαν, βέβαια, ακριβά από τους Γερμανούς. Όπως αναφέρει με ιδιαίτερη συγκίνηση ένας Αυστραλός βετεράνος, ο Don Stephenson, «γι’ αυτό η 6η Μεραρχία εκτιμά τους Έλληνες τόσο πολύ!».
Το ντοκιμαντέρ καλύπτει πολλές πλευρές της δράσης των Αυστραλών στρατιωτών και πολλές από τις κύριες επιχειρήσεις. Οι βετεράνοι αναφέρονται στις μάχες Στενωπού Κλειδίου (Πέρασμα Βεύης), Πλαταμώνα, Κοιλάδας των Τεμπών και Μπράλου.
Οι αφηγήσεις των εκκενώσεων από την κεντρική Ελλάδα μάς πάνε στην άφιξή τους στην Κρήτη και τις αμυντικές προετοιμασίες των Συμμάχων. Μαθαίνουμε για τις μάχες υπεράσπισης των αεροδιαδρόμων, τη Μάχη του Γαλατά και τη Μάχη στα Περιβόλια καθώς και το καταφύγιο στα Σφακιά, αλλά και την φυλάκιση χιλιάδων αιχμαλώτων.
Δύο από τις πιο “δυνατές” αφηγήσεις είναι όταν ένας Αυστραλός αξιωματικός του Πυροβολικού και οι άνδρες του αντέταξαν μιια γενναία άμυνα στο Πέρασμα Μπράλου καθυστερώντας τη ραγδαία εισβολή των γερμανικών δυνάμεων και έχοντας πολλά θύματα.
Ήταν σπουδαίο να έχουμε αντιπροσώπους αυτού του Σώματος παρόντες στην προβολή. Πολλοί Νεοζηλανδοί, που ήταν επίσης παρόντες στην προβολή, συγκινήθηκαν ακούγοντας την ιστορία του βετεράνου Νεοζηλανδού που συμμετείχε στη Μάχη του Γαλατά, την οποία περιέγραψε με κάθε λεπτομέρεια. Αφού βοήθησε στην εξόντωση ενός Γερμανού ελεύθερου σκοπευτή στο καμπαναριό της εκκλησίας, θυμάται ότι μετά ο ιερέας βγήκε και του πρόσφερε ένα ποτό.
Ο εθελοντισμός και η αυτοθυσία των στρατιωτών, των αξιωματικών, των στρατευμένων αντρών ήταν αξιέπαινος. Ένας βετεράνος θυμάται ότι ήταν υποστελεχωμένοι σε σύγκριση -πολλές φορές- με τους ντόπιους που οργανώνονταν να πολεμήσουν ενάντια στους αντιπάλους τους.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στο ντοκιμαντέρ και στη συμμετοχή των Αυστραλών νοσοκόμων που υπηρέτησαν στην Ελλάδα. Η αναφορά στη βετεράνο Mollie Edwards, είναι μία ακόμη επιτυχία του ντοκιμαντέρ.
Η συνεισφορά της υπήρξε σπουδαία, βοηθούσε τους Έλληνες, τις νοσοκόμες που προσπαθούσαν να γλιτώσουν από τα γερμανικά αεροπλάνα, συμμετείχε στην οπισθοχώρηση προς το λιμάνι του Ναυπλίου αλλά και την επικίνδυνη επιβίβασή τους στα πλοία.
Η αναφορά της βοηθάει να καταλάβουμε τις φωτογραφίες του Alfred Huggins που συμμετείχε στα πληρώματα των αυστραλιανών ασθενοφόρων κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων. Οι φωτογραφίες του, που απεικονίζουν την περιποίηση τραυματιών στο πεδίο της μάχης και την ταφή ενός στρατιώτη του Συμμαχικού στρατού με θέα τον Όλυμπο, προσδίδουν σπαρακτικότητα στο ντοκιμαντέρ.
Στο ντοκιμαντέρ, επίσης, εξηγείται το πλαίσιο της εκστρατείας στην Ελλάδα σε συνεργασία με τις Βρετανικές ένοπλες δυνάμεις, καθώς η Μεγάλη Βρετανία ζητούσε την οικονομική και υλική ενίσχυση από τις έως τότε ουδέτερες ΗΠΑ που έκλιναν όμως προς το μέρος της Συμμαχίας.
Η υλοποίηση της δέσμευσης του να αποσταλούν Συμμαχικές δυνάμεις στην Ελλάδα ήταν κρίσιμη ως προς τη χορήγηση της ενίσχυσης. Αυτό συνέβη παρά τις μελέτες του Συμμαχικού στρατού ότι μια τέτοια άμυνα θα ήταν σχεδόν καταδικασμένη μπροστά στην εισβολή των Γερμανών.
Οι εκτιμήσεις δεν επικοινωνήθηκαν σωστά στην τότε αυστραλιανή κυβέρνηση παρ΄ότι τα στρατεύματά της αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος των Συμμαχικών δυνάμεων που στάλθηκαν τότε στην Ελλάδα. Αυτό ήταν το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκτυλίχθηκε η όλη εκστρατεία.
Την εκδήλωση άνοιξε με καλοσώρισμα στο Μνημείο ο Διευθύνων Σύμβουλος, κ. Dean Lee, ενώ τελετάρχης της εκδήλωσης ήταν ο πρόεδρος της Επιτροπής Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης και πολιτειακός γερουσιαστής, κ. Lee Tarlamis ΟΑΜ. Ανάμεσα στους παρευρισκόμενους πολλά μέλη της ελληνικής παροικίας, αλλά και αντιπρόσωποι της Ελληνικής Κοινότητας Μελβούρνης, της Παμμεσηνιακής Αδελφότητας «Ο Παπαφλέσσας» και του Παραρτήματος Oakleigh Carnegie του RSL.
Το παρών έδωσε και ο Γενκός Πρόξενος της Ελλάδας στη Μελβούρνη, κ. Εμμανουήλ Κακαβελάκης. Την προβολή τίμησαν με την παρουσία τους, επίσης, απόγονοι των στρατιωτών που συμμετείχαν στην εκστρατεία, όπως μέλη των οικογενειών των Syd Grant και Alfred Huggins οι φωτογραφίες των οποίων προβάλλονται στο ντοκιμαντέρ.
Παρόντες, ακόμα, ήταν οι δημιουργοί του φιλμ οι οποίοι μίλησαν για τη δουλειά τους, καθώς και απόγονοι των βετεράνων στρατιωτών, η Catherine Bell και ο David Huggins που μίλησαν για τα βιώματα από την πλευρά των οικογενειών. Την εκδήλωση έκλεισε η Dr Kevin Molloy από την Πολιτειακή Βιβλιοθήκη της Βικτώριας δίνοντας έμφαση στην αξία των αρχείων και της καταγραφής που καθιστούν τέτοια εγχειρήματα όπως αυτό το ντοκιμαντέρ προσβάσιμα.
Το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί στο Ελληνικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μελβούρνης τον Οκτώβριο και καλό θα ήταν να κλείσετε έγκαιρα τα εισιτήριά σας όταν ξεκινήσει το Φεστιβάλ. Προβολές έχουν προγραμματιστεί και σε άλλες Πολιτείες. Επίσης, θα διοργανωθούν και άλλες μεμονωμένες προβολές σε συνεργασία με σχολεία και παροικιακούς Οργανισμούς και Κοινότητες. Για όσους/ες ενδιαφέρονται παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μου στην ηλεκτρονική διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Προσωπικά θεωρώ τιμή μου που εργάστηκα στην παραγωγή ενός τέτοιου ντοκιμαντέρ εκ μέρους της Επιτροπής ως Συνεργάτης Παραγωγής.
Ένα ιδιαίτερα ενθαρρυντικό σχόλιο προήλθε από μέλη των οικογενειών των βετεράνων που παρευρέθηκαν στην προβολή. Οι πατέρες τους δεν μοιράζονταν και πολλές λεπτομέρειες από όλα όσα βίωσαν.
Ίσως να άφησαν κάποιες φωτογραφίες από τότε ή κάποια σύντομα κείμενα. Υπήρχαν, όμως, πολλά ερωτηματικά και οι οικογένειές τους αναρωτιόνταν τι μπορεί να πέρασαν.
Οι γιοι δύο διαφορετικών οικογενειών είπαν το ίδιο πράγμα αφότου είδαν το ντοκιμαντέρ, ότι τους βοήθησε να καλύψουν τα κενά που είχαν οι ίδιοι και να αποκτήσουν μια πιο σφαιρική εικόνα της στρατιωτικής εμπειρίας των πατέρων τους. Αυτό αποτελεί επιτυχία του όλου εγχειρήματος, αλλά και των κινηματογραφιστών Dr Peter Ewer και John Irwin.
*Ο Jim Claven είναι ιστορικός και συγγραφέας. Το βιβλίο του Grecian Adventure: Anzac Trail Stories and Pictures – Greece 1941 εκδόθηκε από την Παμμεσηνιακή Αδελφότητα «Παπαφλέσσας». Υπηρετεί ως γραμματέας της Επιτροπής Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης και έχει εργαστεί σε πολλά εγχειρήματα όπως η δημιουργία Μνημείου Λήμνου Καλλίπολης στο Albert Park, τo Μνημείο George Treloar στο Μπαλαράτ καθώς και πλήθος εκθέσεων, διαλέξεων και περιοδιών στην Αυστραλία και στο εξωτερικό. Μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί του ηλεκτρονικά στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Πηγή: neoskosmos.com
