Το ξημέρωμα της 5ης Οκτωβρίου 1912 βρήκε την Ελλάδα στα όπλα. «Οι χριστιανοί των Βαλκανίων ξεσηκώθηκαν κατά των Τούρκων μετά από 500 χρόνια σκλαβιάς», αναφέρει η Ακρόπολις. Η Ελλάδα μαζί με τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και τη Βουλγαρία κήρυξαν τον πόλεμο στην παραπέουσα οθωμανική αυτοκρατορία.
Μετά από αιώνες σκλαβιάς και καταπίεσης τα Βαλκάνια θέλουν να αποτινάξουν τον οθωμανικό ζυγό και η ευκαιρία είναι «τώρα». Μετά από αιώνες οθωμανικής κυριαρχίας οι Έλληνες της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας έχουν μοναδική ευκαιρία να υψώσουν και πάλι τη γαλανόλευκη, σημαίνοντας την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου.
Νέα εποχή
Η 5η Οκτωβρίου 1912 ήταν η απαρχή μιας νέας εποχής για τον ελληνισμό, που θα οδηγήσει στην απελευθέρωση της Μακεδονίας, της Ηπείρου και πολλών ακόμη περιοχών, αλλά και στη ριζική αναδιαμόρφωση του χάρτη των Βαλκανίων.
Η ένταση στα Βαλκάνια είχε αρχίσει να αυξάνεται ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Οι εθνικές ιδέες είχαν αφυπνιστεί και τα «νεαρά» βαλκανικά κράτη αναζητούσαν την απελευθέρωση των υπόδουλων πληθυσμών τους. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, αποδυναμωμένη από πολέμους και εσωτερικά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, δεν μπορούσε πλέον να διατηρήσει άλλο τη συνοχή και τον έλεγχο των εδαφών της.
Η πρωτοβουλία Βενιζέλου
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, συγκροτήθηκε η λεγόμενη «Βαλκανική Συμμαχία», μια ιστορική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας, Σερβίας, Βουλγαρίας και Μαυροβουνίου, με σκοπό την από κοινού δράση εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η Ελλάδα, με τη ναυτική της ισχύ και τον στρατό της, είχε αναλάβει να απελευθερώσει τα ελληνικά εδάφη στη Μακεδονία, την Ήπειρο και στα νησιά του Αιγαίου, ενώ οι άλλες χώρες θα δρούσαν κυρίως προς τα ανατολικά και τα βόρεια.
Με την επίσημη κήρυξη του πολέμου στις 5 Οκτωβρίου, η Ελλάδα κινητοποιεί τον στρατό της με ταχύτητα και πειθαρχία. Ο στρατός Θεσσαλίας, υπό την ηγεσία του διαδόχου Κωνσταντίνου, περνά τα σύνορα και αρχίζει την προέλασή του προς τη Μακεδονία.
Παράλληλα, ο στόλος του ελληνικού ναυτικού, υπό τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη και τη θρυλική ναυαρχίδα «Αβέρωφ», θέτει υπό τον έλεγχό του το Αιγαίο, απομονώνοντας την Οθωμανική Αυτοκρατορία και αποτρέποντας κάθε ενίσχυση των στρατευμάτων της μέσω θαλάσσης. Η ναυτική υπεροχή θα αποδειχθεί καθοριστική για την εξέλιξη του πολέμου.
«Η ειρήνη προς την Ιταλία είναι ανωφελής για την Τουρκία διότι και να αποσυρθεί ο ιταλικός στόλος θα τον διαδεχτεί ο ελληνικός και επομένως η έξοδος του τουρκικού στόλου εκ των στενών θα παραμείνη αν όχι και πάλιν αδύνατος, πάντως όμως προβληματική», δήλωνω ο Κιαμίλ Πασάς παραδεχόμενος ουσιαστικά την κυριαρχία των Ελλήνων στη θάλασσα με την ηγετική παρουσία και του Αβέρωφ.
Η Ελασσόνα η πρώτη πόλη που απελευθερώνεταιΟι πρώτες μεγάλες μάχες σημειώνονται στη Θεσσαλία. Από τις 6 Οκτωβρίου 1912, η Ελασσόνα είναι η πρώτη πόλη που απελευθερώνεται. Η μάχη του Σαρανταπόρου (9-10 Οκτωβρίου) αποτελεί την πρώτη μεγάλη επιτυχία των ελληνικών δυνάμεων, καθώς οι στρατιώτες κατορθώνουν να διασπάσουν τις ισχυρές οθωμανικές άμυνες και να ανοίξουν διάπλατα τον δρόμο προς τη Μακεδονία.
Η καθοριστική μάχη των ΓιαννιτσώνΗ μία νίκη διαδέχεται την άλλη και στις 10 Οκτωβρίου ελευθερώνονται τα Σέρβια και στις 11 Οκτωβρίου η Κοζάνη. Οι κάτοικοι υποδέχονται στους δρόμους τα ελληνικά στρατεύματα γιορτάζοντας το τέλος της μακρόχρονης σκλαβιάς. Στις 16 Οκτωβρίου απελευθερώνονται η Βέροια και η Κατερίνη, ενώ λίγες ημέρες αργότερα, στις 19 και 20 Οκτωβρίου, ο ελληνικός στρατός δίνει μία από τις σημαντικότερες μάχες του πολέμου στα Γιαννιτσά.
Ανοιξε ο δρόμο για τη ΘεσσαλονίκηΗ νίκη αυτή είναι αποφασιστική, καθώς ανοίγει τον δρόμο για τη Θεσσαλονίκη, την οποία οι Οθωμανοί προσπαθούν απεγνωσμένα να κρατήσουν. Η σημασία της Θεσσαλονίκης ήταν τεράστια, όχι μόνο στρατηγικά αλλά και εθνικά. Η πόλη αποτελούσε ένα πολυεθνικό και εμπορικό κέντρο των Βαλκανίων και η κατάληψή της από τους Έλληνες είχε μεγάλη γεωπολιτική σημασία.
Ανήμερα του Αγίου ΔημητρίουΜετά από σκληρές διαπραγματεύσεις και στρατιωτική πίεση, ο Χασάν Ταχσίν Πασάς παραδίδει την πόλη στις ελληνικές δυνάμεις στις 26 Οκτωβρίου 1912, ανήμερα της εορτής του πολιούχου Αγίου Δημητρίου. Η είσοδος του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη αποτελεί κορυφαία στιγμή του πολέμου και σημείο καμπής για τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας.
Οι επόμενες μεγάλες νίκεςΕνώ τα στρατεύματα στη Μακεδονία προελαύνουν, στο δυτικό μέτωπο διεξάγονται επιχειρήσεις στην Ήπειρο. Εκεί η αντίσταση των Οθωμανών είναι πιο πεισματική, και οι μάχες διαρκούν περισσότερο. Οι ελληνικές δυνάμεις καταλαμβάνουν το Μέτσοβο και την Πρέβεζα, αλλά η απελευθέρωση των Ιωαννίνων – του σημαντικότερου διοικητικού και πολιτιστικού κέντρου της Ηπείρου – απαιτεί πολιορκία πολλών μηνών. Τελικά, στις 21 Φεβρουαρίου 1913, τα Ιωάννινα παραδίδονται και υψώνεται η ελληνική σημαία στο κάστρο της πόλης.
Παράλληλα, το ελληνικό ναυτικό εξασφαλίζει την κυριαρχία στο Αιγαίο με τις νικηφόρες ναυμαχίες της Έλλης (3 Δεκεμβρίου 1912) και της Λήμνου (5 Ιανουαρίου 1913). Μετά από αυτές τις επιτυχίες, τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου – όπως η Λέσβος, η Χίος, η Σάμος και η Λήμνος – ενσωματώνονται σταδιακά στον εθνικό κορμό. Μέχρι το τέλος του πολέμου, η Ελλάδα είχε καταφέρει να ελέγχει σχεδόν ολόκληρο το Αιγαίο, εξασφαλίζοντας έτσι στρατηγικά πλεονεκτήματα για τις μελλοντικές εξελίξεις.
Ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος έληξε επίσημα με τη Συνθήκη του Λονδίνου τον Μάιο του 1913. Για την Ελλάδα, τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά καθώς υπερδιπλασίασε τα εδάφη και τον πληθυσμό της, ενσωματώνοντας τη Μακεδονία, μεγάλο μέρος της Ηπείρου, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και πολλά ακόμη εδάφη που για αιώνες βρίσκονταν υπό οθωμανική κατοχή. Η επιτυχία αυτή οφείλεται στην αποφασιστικότητα του ελληνικού λαού, στην ικανότητα των στρατιωτικών ηγετών και στην οξυδέρκεια της πολιτικής ηγεσίας. Η 5η Οκτωβρίου 1912 δεν είναι απλώς μια ημερομηνία σε ένα βιβλίο ιστορίας. Είναι το σημείο καμπής που σηματοδότησε την απαρχή μιας νέας εποχής για τον ελληνισμό. Είναι η ημέρα που η Ελλάδα έδειξε ότι μπορεί, με ενότητα, αποφασιστικότητα και θυσία, να διεκδικήσει τη μοίρα της και να απελευθερώσει τις σκλαβωμένες πατρίδες της. Είναι η μέρα που άνοιξε τον δρόμο για την πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας και καθόρισε την ταυτότητα και τα σύνορα του ελληνικού κράτους όπως τα γνωρίζουμε σήμερα.
Πηγή: ethos.gr
