Η συμφωνία επιτρέπει στη Βρετανία να διατηρήσει την στρατιωτική της βάση στο νησί Ντιέγκο Γκαρσία, σε συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η βάση αυτή αποτελεί ένα από τα πλέον στρατηγικά σημεία της Δύσης στην ευρύτερη περιοχή και η συμφωνία έχει ήδη προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις, ιδίως όσον αφορά την διεθνή ασφάλεια και την γεωπολιτική ισορροπία.
Το Ιστορικό του Ζητήματος
Το Αρχιπέλαγος Τσάγκος είναι μια αλυσίδα μικρών νησιών στον Ινδικό Ωκεανό, τα οποία παραχωρήθηκαν στη Βρετανία κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατικής εποχής. Το 1965, η Βρετανία αποσύνδεσε το Τσάγκος από τη τότε αποικία του Μαυρίκιου, παρά τις διαμαρτυρίες των Μαυρικιανών. Στη συνέχεια, το 1966, η Βρετανία υπέγραψε συμφωνία με τις ΗΠΑ για τη χρήση του μεγαλύτερου νησιού του αρχιπελάγους, του Ντιέγκο Γκαρσία, ως στρατιωτικής βάσης. Η συμφωνία προέβλεπε την εκκένωση του νησιού, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την αναγκαστική μετακίνηση των κατοίκων των νησιών Τσάγκος, οι οποίοι έκτοτε ζουν εξόριστοι.
Το νησί Ντιέγκο Γκαρσία είναι στρατηγικά σημαντικό λόγω της τοποθεσίας του στην καρδιά του Ινδικού Ωκεανού. Βρίσκεται σε ιδανικό σημείο για στρατιωτικές επιχειρήσεις, με αεροπορικές και ναυτικές βάσεις που προσφέρουν πρόσβαση στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία. Το Ντιέγκο Γκαρσία έχει χρησιμοποιηθεί από τις ΗΠΑ σε διάφορες στρατιωτικές επεμβάσεις, όπως στους πολέμους στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, καθώς και στην ευρύτερη αντιμετώπιση της διεθνούς τρομοκρατίας.
Η Νέα Συμφωνία
Μετά από δεκαετίες διπλωματικών προσπαθειών και νομικών προσφυγών από τον Μαυρίκιο και τους πρώην κατοίκους του Αρχιπελάγους Τσάγκος, η Βρετανία και ο Μαυρίκιος κατέληξαν σε μια νέα συμφωνία που επιτρέπει τη συνέχιση της λειτουργίας της στρατιωτικής βάσης στο Ντιέγκο Γκαρσία, αλλά με κάποιες παραχωρήσεις από τη βρετανική πλευρά. Η συμφωνία αυτή αναγνωρίζει τα δικαιώματα του Μαυρίκιου επί της κυριαρχίας του αρχιπελάγους, με την προϋπόθεση ότι η στρατιωτική χρήση του νησιού θα συνεχιστεί από τη Βρετανία και τις ΗΠΑ για το προβλεπόμενο μέλλον.
Αυτό που καθιστά τη συμφωνία «ιστορική» είναι η αναγνώριση των κυριαρχικών δικαιωμάτων του Μαυρίκιου, κάτι που το Διεθνές Δικαστήριο είχε ήδη υποστηρίξει σε προηγούμενες αποφάσεις του. Το 2019, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ είχε επίσης καλέσει τη Βρετανία να επιστρέψει το αρχιπέλαγος στον Μαυρίκιο, γεγονός που αύξησε την πίεση για μια διευθέτηση.
Η νέα συμφωνία δίνει τέλος σε μια μακροχρόνια διαμάχη, αλλά δεν ανατρέπει την υφιστάμενη στρατιωτική παρουσία στο Ντιέγκο Γκαρσία. Ωστόσο, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο της επιστροφής των κατοίκων του Αρχιπελάγους Τσάγκος στις πατρίδες τους, ένα ζήτημα που παραμένει ακανθώδες.
Γεωπολιτικές Επιπτώσεις
Η συμφωνία αυτή έχει σημαντικές γεωπολιτικές επιπτώσεις, τόσο για την περιοχή του Ινδικού Ωκεανού όσο και για τη διεθνή ασφάλεια γενικότερα. Πρώτον, η διατήρηση της στρατιωτικής βάσης στο Ντιέγκο Γκαρσία είναι κρίσιμη για την άμυνα των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Η βάση παρέχει ζωτικής σημασίας υποστήριξη σε στρατιωτικές επιχειρήσεις που καλύπτουν την ευρύτερη περιοχή του Ινδικού Ωκεανού, η οποία θεωρείται γεωστρατηγικός κόμβος για την παγκόσμια ασφάλεια.
Με την ανάπτυξη της Κίνας και την ενίσχυση της παρουσίας της στον Ινδικό Ωκεανό, η Δύση θεωρεί ζωτικής σημασίας να διατηρήσει τον έλεγχο στρατηγικών σημείων, όπως το Ντιέγκο Γκαρσία. Η Κίνα έχει επενδύσει σε λιμενικές υποδομές σε χώρες όπως η Σρι Λάνκα και το Πακιστάν, ενώ παράλληλα αναπτύσσει τον στόλο της . Η νέα συμφωνία επιτρέπει στη Δύση να συνεχίσει να ελέγχει ένα σημαντικό κομμάτι του Ινδικού Ωκεανού, διατηρώντας παράλληλα την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.
Επιπλέον, η συμφωνία ενισχύει τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ του Μαυρίκιου και της Βρετανίας. Ο Μαυρίκιος, ως μικρό νησιωτικό κράτος, έχει τώρα μεγαλύτερη επιρροή στις διεθνείς διπλωματικές σχέσεις και μπορεί να διεκδικήσει σημαντικότερο ρόλο σε ζητήματα που αφορούν την ασφάλεια και τη συνεργασία στον Ινδικό Ωκεανό.
Οι Επιπτώσεις στη Διεθνή Ασφάλεια
Η διατήρηση της στρατιωτικής βάσης στο Ντιέγκο Γκαρσία έχει άμεσες επιπτώσεις στη διεθνή ασφάλεια, ειδικά στο πλαίσιο της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και της προστασίας των θαλάσσιων οδών. Το Ντιέγκο Γκαρσία είναι ένα από τα λίγα σημεία στον κόσμο όπου η Δύση μπορεί να αναπτύξει αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, υποστηρίζοντας επιχειρήσεις σε περιοχές κρίσης, όπως η Μέση Ανατολή και η Ανατολική Αφρική.
Επίσης, η βάση διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη θαλάσσια ασφάλεια, βοηθώντας στη διασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας μέσω σημαντικών εμπορικών οδών. Περίπου το 40% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου διέρχεται από τον Ινδικό Ωκεανό, και η παρουσία της Δύσης στην περιοχή ενισχύει την ασφάλεια των ναυτικών δρομολογίων, αποτρέποντας πειρατικές επιθέσεις και παράνομες δραστηριότητες.
Τέλος, η συμφωνία υπογραμμίζει την ευρύτερη ανάγκη για διεθνή συνεργασία σε θέματα ασφάλειας. Η αμοιβαία αποδοχή μεταξύ της Βρετανίας και του Μαυρίκιου καταδεικνύει ότι ακόμα και οι πιο περίπλοκες γεωπολιτικές διαφορές μπορούν να επιλυθούν μέσα από τη διπλωματία, χωρίς να διαταραχθεί η σταθερότητα και η ασφάλεια σε ευαίσθητες περιοχές του πλανήτη.
Συμπέρασμα
Η συμφωνία μεταξύ Βρετανίας και Μαυρίκιου για το αρχιπέλαγος Τσάγκος αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την επίλυση μιας μακροχρόνιας διαμάχης, με ευρύτερες γεωπολιτικές και ασφάλειας επιπτώσεις. Παρά τις διαφορές του παρελθόντος, οι δύο πλευρές κατάφεραν να βρουν έναν συμβιβασμό που εξυπηρετεί τόσο τα στρατιωτικά συμφέροντα της Δύσης όσο και τα κυριαρχικά δικαιώματα του Μαυρίκιου. Η συμφωνία αυτή αποτελεί σημαντική εξέλιξη στη διεθνή σκηνή, προσφέροντας νέες δυνατότητες για συνεργασία και σταθερότητα στην περιοχή του Ινδικού Ωκεανού.
Οι εφημερίδες
Αρκετά πρωτοσέλιδα της Παρασκευής 04/10 αναφέρονται στην απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να παραδώσει την κυριαρχία του Αρχιπελάγους Τσάγκος στον Μαυρίκιο. Οι Financial Times την χαρακτηρίζουν ως «ιστορική συμφωνία», αλλά η Daily Mail γράφει ότι οι επικριτές χαρακτήρισαν τη συμφωνία «ντροπιαστική», συνοψίζοντας με τον τίτλο «Η παράδοση του Starmer».
Οι Times επισημαίνουν ότι ο σερ Κίρ Στάρμερ προειδοποιήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με τη συμφωνία και ότι υπήρχαν ανησυχίες μεταξύ των αξιωματούχων ότι θα μπορούσε να ωφελήσει την Κίνα, σύμμαχο του Μαυρίκιου, ισχυρισμός που διαψεύδεται από κυβερνητικές πηγές.
Στο κύριο άρθρο της, η Daily Telegraph χαρακτήρισε την κίνηση ως «εθνικό σκάνδαλο», κάνοντας την εκτίμηση ότι πρόκειται για «δώρο». Η Mirror διαφωνεί, σημειώνοντας ότι οι υπουργοί «επιτέλους διόρθωσαν ένα από τα τελευταία εναπομείναντα λάθη της βρετανικής αποικιοκρατίας». Στην κάλυψή του, ο Guardian εστιάζει στην αντίδραση των κατοίκων της περιοχής.
Η εφημερίδα αναφέρει ότι δεν είναι όλοι ευτυχείς που η κυριαρχία έχει περάσει στον Μαυρίκιο, αλλά παραθέτει μια αναφορά σε έναν ακτιβιστή που λέει ότι η συμφωνία είναι μια «αναγνώριση της αδικίας που έγινε σε βάρος εκείνων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους».